Bilgisayarın Donanımı

TEMEL BİLGİSAYAR KULLANIMI
Bilgisayar verilen bilgileri belirli programa göre işleyen, saklayabilen gerektiği zaman yeniden kullanmamıza imkan tanıyan elektronik bir alettir.Evlerimizde ve iş yerlerimizde iş amaçlı veya kişisel olarak kullandığımız masa üstü bilgisayarlar PC (Personal Computer = Kişisel Bilgisayar) olarak adlandırılır. Ayrıca yine kişisel olarak kullanılabilen taşınabilir, çanta şeklinde bilgisayarlar da vardır. Bunlar da NOTEBOOK veya LAPTOP(Dizüstü) olarak adlandırılır. Bu ders notlarında PC türü bilgisayarlar anlatılacaktır.

Bilgisayar 2 ana unsurdan oluşur :
1- Donanım (Hardware) 
2- Yazılım (Software)
1- Donanım: Bilgisayarın fiziksel yapısını ifade eder. Fiziksel yapı sadece bir metal yığınıdır. Kısaca gözle görebildiğimiz elle dokunabildiğimiz parçalardır.
2- Yazılım(Software): Bilgisayardaki kullandığımız her türlü programlara YAZILIM denir. Donanımı kullanmak için gerekli programlardır. Bilgisayarın nasıl çalışacağını söylerler. Elle tutulmazlar. Belirli bir işlemi yapmak üzere bilgisayara kurulurlar . Bilgisayara yüklenen her türlü program yazılımdır. Örneğin: İşletim Sistemi(Windows 98/XP), kelime işlemci (Microsoft Word ) programları, Microsoft Excel , Winamp(MP3 müzik dinlemek için kullanılan program), Winzip (Dosya sıkıştırma programı), oyunlar birer yazılımdır.

Yazılım 2 kısım’a ayrılır.
a-) Sistem Yazılımı: Temelde bilgisayarı çalıştıran ve donanımların birbirleriyle haberleşmesini sağlayan yazılımlardır. Bu tür yazılımlar olmadan bilgisayarı çalıştırabilmek mümkün değildir. Sistem yazılımlarını 3 gruba ayırabiliriz.
• BIOS: Anakartta bir çipte yüklü olan küçük bir programdır, ancak bilgisayarın çalışmasında önemli bir rol üstlenir. Bilgisayarın açılışında çalışma ortamlarını ve bilgisayarı testten geçirir. Kendisine daha önceden yapılmış olan ayarlar doğrultusunda bilgisayarın donanımlarını testten geçirir. Bilgisayarın kontrolü için gerekli olan giriş birimlerinin (klavye ve farenin) bağlı olup olmadığını, sistemde ne kadar RAM olduğunu, RAM’lerin sağlam olup olmadığını kontrol eder. Daha sonra ise saklama birimlerini algılayarak işletim sistemi bilgilerini nereden alacağını denetleyen BIOS, eğer bir sorunla karşılaşırsa hemen kullanıcıyı uyararak gerekli düzeltmelerin yapılmasını ister. Daha sonra kendisine kaydedilmiş olan sıra ile saklama birimlerinde işletim sistemini arar bulur ve yükleyerek bilgisayarı çalışır duruma getirir. (Ayarlar değiştirilmediği takdirde BIOS, işletim sistemini sırası ile önce diskette, sonra sabit diskte, en son olarakta CD-ROM’da arar). 
• İşletim Sistemi: Kullanıcıların amaçlarına uygun olarak seçilerek bilgisayara yüklenen yazılımlardır. Bugün kullanılan kişisel bilgisayarların çoğunda Microsoft firmasının ilkini 1985 yılında (1.0) çıkarttığı Windows işletim sistemi kullanılmaktadır. Windows ile birlikte bilgisayar kullanımı uzmanların tekelinden çıkmış ve artık günümüzde neredeyse her evde televizyon veya buzdolabı gibi standart olmuştur. İşletim sistemleri, kullanıcının isteklerini bilgisayara, bilgisayarın gereksinimlerini kullanıcıya sunan arabirimlerdir. Bilgisayarlar birazdan açıklanacak olan uygulama yazılımları olmaksızın çalışır, ancak işletim sistemi olmadan çalışamaz. Örneğin Windows 95/98/2000/XP işletim sistemi gibi. 
• Sürücüler: Bir anlamda donanımların kendilerini işletim sistemine tanıtmak için kullandıkları kimlikleridir diyebiliriz. Her donanımın kendisini Windows ortamında çalıştırabilmek için Windows altındaki “Drivers” klasörüne kopyalamak zorunda olduğu sürücüleri vardır. Bu sürücüler ilgili donanımın kutusunun içindeki bir Disket veya CD içersinden bilgisayara yüklenir. Sürücüler yüklenmezse o donanım çalışmaz. Örneğin yeni aldığınız bir ses kartını bilgisayarınıza taktığınızda Windows bu donanımı tanımıyorsa, aldığınız ses kartı ile birlikte gelen sürüleri bilgisayarınıza yüklemek zorundasınız.
b-) Uygulama Yazılımı: Programcının bir problemi çözümü için herhangi bir programla dili ile yazdığı programlardır. Kullanıcının amacına göre bilgisayara yüklenen ve işletim sistemi tarafından çalıştırılan yazılımlardır. Uygulama yazılımlarını da kendi aralarında 2 ye ayırabiliriz. 
 Özel Yazılımlar: Bunlar tek bir amaç için yazılmış programladır. Örneğin Paint yazılımı bilgisayarda yalnızca çizim yapmak için kullanılır. Paint ile müzik dinlemek mümkün değildir. Winamp ile müzik dosyaları çalıştırılır. Winamp bir ortam yürütücü programdır. 
 Paket Yazılımlar: Birden çok iş gören, yada birden fazla programı bünyesinde barındıran yazılımlardır. Bunlara en güzel örnek Microsoft Office program paketidir. Word (Kelime İşlemci), Excel (Hesap Tablosu), Access (Veri Tabanı), Powerpoint (Sunu hazırlama), Outlook (E-mail yönetimi) programlarını bünyesinde bulundurarak bilgisayarı ofisinde kullanan kişilerin her türlü ihtiyacına cevap vermektedir. 

Günümüzde kullanılan hemen her PC’de aşağıdaki DONANIM’lar standart olarak bulunması gerekir :
Anakart (Mainboard) PC nin diğer tüm parçaları anakart üzerine takılır. PC nin içindeki tüm veri akışını düzenleyen, diğer bileşenler arasındaki koordinasyonu sağlayan parçadır.
Kasa Anakart ve diğer tüm iç donanım aygıtları kasa içine monte edilir.
İşlemci (CPU) PC nin beynidir. Yapılacak her işleme o karar verir ve bununla ilgili diğer aygıtları yönlendirir.
Bellek (RAM, ROM) Kayıtlı programları ve belgeleri açtığımız ve üzerinde çalıştığımız aygıttır.
Sabit Disk (Harddisk) C: Programlarımızı ve belgelerimizi kalıcı olarak tuttuğumuz standart bilgi saklama aygıtıdır.
Ekran kartı Monitörün görüntü kablosunun takıldığı aygıttır. Monitörün görüntü kalitesi buna bağlıdır.
Monitör PC nin standart çıkış birimidir. Monitörün boyutu, düşük radyasyonlu ve titreşimsiz olma özelliği önemlidir.
CD-ROM sürücüsü Artık bir çok program CD ye yüklenerek dağıtıldığı için, PC lerin vazgeçilmez bir aygıtı haline gelmiştir. CD leri okumaya yarar.
Ses kartı Bir çok programda ses unsuru da kullanılmakta olduğu için her PC de kullanılmaktadır.
Disket sürücüsü(Floppy disk driver) Disketler küçük ve çabuk bozulabilen bilgi saklama aygıtları olmakla birlikte halen ihtiyaç duyulmaktadır. Bu nedenle her PC de bir disket sürücüsü bulunmalıdır.
Klavye PC nin standart bilgi giriş aygıtıdır.
Mouse(Fare) Windows’un kullanılmaya başlaması ile vazgeçilmez hale gelen bir aygıttır.
Bunların dışında bir PC’ye aşağıdaki donanımlar isteğe bağlı olarak ilave edilebilir 
Faks/Modem Günümüzün popüler dünyası olan Internet’e bağlanmak için gerekir.
DVD-ROM Sürücü CD-ROM teknolojisinin bir üst kuşağıdır. Yüksek kapasiteli olduğundan daha çok film yüklemek için kullanılır.
Ağ kartı PC leri yerel ortamda birbirine bağlamak için kullanılır.
Tarayıcı Resim veya yazıları tarayarak bilgisayar ortamına aktarmak için kullanılan bir aygıttır.
Yazıcı Bilgisayarda elde edilen yazı, resim gibi çeşitli bilgileri kağıda dökmek için kullanılır.

Portlar(Bağlantı noktası)
Anakartın dış donanım aygıtları ile iletişimini sağlayan kapılardır.

2- İşlemciler (CPU, Central Processing Unit- Merkezi İşlem Birimi)
İşlemci ya da Mikroişlemci olarak adlandırılan bu aygıt tüm sistemin beynini oluşturur. Yapılacak işlerle ilgili tüm komutları işlemci verir. Dünyada işlemci üreten az sayıda firma vardır. Bunlardan Intel en yaygın kullanılan işlemci markasıdır. Bunun yanında son yıllarda Amd marka işlemciler de Intel ile rekabet edebilmektedir. Günümüzde en yaygın olarak Pentium IV işlemciler kullanılmaktadır. 

3- BELLEK(Hafıza,Memory)
Günümüzde 2 çeşit bellek türü bulunmaktadır. Bunlardan birincisi ROM (Read Only Memory). Temel olarak sadece okunabilen bir bellek türü olan ROM, üzerindeki bilgiler kalıcıdır, ve genelde çok gerekli olan bilgiler saklanır. İkincisi ise RAM (Random Access Memory), üzerindeki bilgiler kalıcı değildir. Bilgisayarlar bilgilerin geçici olarak tutulması için RAM’ı kullanır. Üzerindeki bilgiler saniyede birçok kez yazılabilir ve okunabilir. Bilgisayardan elektriği kestiğiniz zaman üzerindeki bilgiler silinir.

Windows’ta Görüntü Ayarlarını değiştirme:
Görüntü ile ilgili renk ve çözünürlük değerlerini değiştirmek için; Masaüstünde fareye sağ klikleyinEn alttaki Özellikler seçeneğine girin Görüntü Özellikleri penceresinde Ayarlar sekmesine geçin Aşağıda resmi görülen ekranda renk ve çözünürlük değerlerini isteğe bağlı değiştirin

Sabitdisk Sürücü (Harddisk Drive) C:
Sabit disk sürücü, bilgisayarın bilgi depolamak için kullandığı en temel birimdir. Sabit disk kapalı bir kutu içinde bilgisayarın içinde bulunmaktadır. Sabit disk, merkezlerinden geçen bir mil üzerine üst üste yerleştirilmiş plaklara benzer. Bu plaklar mil ile beraber belirli bir hızda dönerler ve bu sırada okunurlar veya üzerlerine yeni bilgiler yazılır. Erişim hızı ve kapasitesi yüksektir. 
Sabit disklerin kapasitesi ne kadar büyük olursa o kadar çok bilgi saklanabilir. Sabit diskler zamanla dolar. Bazı dosyaları silmek gerekir. Silinecek dosyaları rastgele seçmemek; bilinçli olarak yapmak gerekir. Bazı dosyalar yedeklendikten sonra silinebilir. Bazı dosyalar sıkıştırma programları ile sıkıştırılarak daha az yer kaplamaları sağlanır. 
Sabit diskler C: harfiyle temsil edilirler. Diğer sürücüler varsa bu harfleri izler. Örneğin, ikinci bir harddisk ya da harddiskin ikinci bölümü varsa D: 'dir.
İlk üretildiğinde 10 Megabyte olan harddisk kapasitesi bugün kullanılan programların giderek daha çok kapasite ihtiyacı doğurmasından dolayı oldukça artmıştır. 40 Gb’tan 200 Gb’a(yaklaşık 200.000Mbyte yapar) kadar kapasitesi olan harddiskler PC lerde kullanılabilmektedir.
Sabitdiskin kapasitesini şöyle düşünebiliriz. Bir MP3 şarkısı yaklaşık 3 Mbytelık yer kaplar. 200Gb diskimiz varsa yaklaşık 200.000 Mb dır. Bu da şu anlama geliyor bu diske yaklaşık 70.000 tane MP3 şarkısını sığdırabiliriz. 
Veya Bir VCD film 2 CD den oluşuyor(2 CD=2x700 Mb=1400Mb yapar). Demek ki sabitdiske 150 adet VCD film veya 300 adet CD lık bilgiyi kaydedebiliriz.

Disket sürücü ve Disketler
Bilgi saklama kapasiteleri düşük olan disketler genellikle küçük boyuttaki dosyaları taşımak veya yedek olarak saklamak için kullanılır. Günümüzde en yaygın kullanılan disket türü 3,5 inch boyutunda 1,44 Megabyte kapasitesinde olan disketlerdir. Kapasitesi az olduğundan ve çabuk bozulduğundan kullanışlı değildir. 
Disket türleri :
Boyutu Kapasitesi
5,25 inch 360 Kb (Double sided – Double density = Çift yüzlü çift yoğunluklu)
1,2 Mb (Double sided – High density = Çift yüzlü yüksek yoğunluklu)
3,5 inch 720 Kb (Double sided – Double density = Çift yüzlü çift yoğunluklu)
1,44 Mb (Double sided – High density = Çift yüzlü yüksek yoğunluklu)
2,88 Mb (Double sided – Extended density = Çift yüzlü geliştirilmiş yoğunluklu)

Ekran (Monitör): 
Ekran kartından gelen sinyalleri görüntüye dönüştürerek gösteren televizyona benzeyen cihazdır. İnç (2.5 cm) başına düşen nokta sayısı ekranın çözünürlüğünü verir. Normal bir bilgisayar ekranının görüntü çözünürlüğü bir televizyonunkinin yaklaşık 10 katıdır. Buda yaklaşık 10 kat daha net görüntü demektir. Kullanıcı amacına göre monitör seçer. Mimarlar ve çizim yapan grafiker, reklamcı gibi meslek grupları yüksek çözünürlüklü ve büyük ekranları tercih ederler. Monitörler kasadaki ekran kartında yer alan monitör (VGA) girişine takılır
Piyasada şu an 15”, 17”, 19”, 21” vb. monitörler bulunmaktadır. Inch(“) ölçü birimidir. Bir inch=2,54 cmdir. Örneğin 17” lik bir monitör 17x2,54=42 cm lik TV ye denk gelmektedir. 

CDROM – CDWRITER ve DVDROM- DVDWRITER Sürücüleri
Eskiden kullandığımız programlar daha az yer kapladıkları için disketler üzerinde tutulurdu. Günümüzde kullanılan bir çok program disketlere sığmayacak kadar çok yer kapladıkları için artık CD-ROM’lar yaygın olarak kullanılmaktadır. Hatta CD-ROM sürücüsü bir bilgisayarın vazgeçilmez bir aygıtı haline gelmiştir.
CD-ROM’lar ile ilgili iki tür sürücü vardır. CD-ROM sürücüleri sadece kayıtlı CD’leri okuma yeteneğine sahiptir. Boş CD’leri yazmak(bilgi kaydetmek) için kullanılan aygıtlar ise CD-Writer olarak adlandırılır. CD-Writer aygıtları hem okuma hem yazma(kaydetme) yeteneğine sahiptir.
CD-ROM’lar 700 Megabyte civarında bilgi saklama kapasitesine sahiptir. Üzerinde program yüklü olarak aldığımız CD’lar sadece 1 kez yazılabilir özelliktedir. Bu CD’lere 1 kez kayıt yapıp kapattıktan sonra tekrar üzerine bir şey yazılamaz veya silinemez. Bunun dışında yeniden yazılabilir CD’ler de vardır. Bu CD’lere CD-Writer aygıtları ile normal bir harddiski kullanır gibi çok defa yazma ve silme yapılabilir. 
Not : 2 Türlü CD vardır
o 1 kere yazılabilir CD’lerde CD-R ifadesi, 
o Yeniden yazılabilir ve silinebilir CD’lerde CD-RW (RWReWritable) ifadesi vardır.
DVD-ROM ise son yıllarda, CD-ROM’ların yerini almaya başladı. DVD’ler, CD’lere göre kapasiteleri çok daha fazla olan, genellikle film, müzik türü verilerin yüklendiği multimedya amaçlı olarak kullanılan aygıtlardır. DVD’leri okumak için kullanılan DVD-ROM sürücüleri CD-ROM ları da okuyabilmektedir. DVDWriter ise DVD leri yazmak için kullanılır. 
Not : 2 türlü DVD vardır
o 1 kere yazılabilir DVD’lerde DVD-R ifadesi, 
o Yeniden yazılabilir ve silinebilir DVD’lerde DVD-RW (RWReWritable) ifadesi vardır.
Şu anda DVDWriter fiyatları yaklaşık olarak 60$ ve civarındadır. Boş DVD ler ise 1 YTL civarındadır. DVDROM fiyatı ise yaklaşık 30$ dır. 
CDWriter fiyatı ise 30$civarındadır. Boş CD 300 kuruşdur. CDROM’ın fiyatı ise 15$dır. CDWriter veya DVD Writer’in aynı zamanda CDROM ve DVDROM özelliği olduğu unutulmamalıdır. Ayrıca DVDROM DVD lerin yanısıra CD leride okuyabilmektedir. Ancak CDROM lar DVD leri okuyamaz.

Klavye
Bilgisayara veri girişi yapılan standart giriş aygıtıdır. Klavyeler üzerlerindeki harf tuşlarının dizilimine göre adlandırılır. Ülkemizde kullanılan iki tür klavye vardır. Bunlardan biri Q Türkçe Klavyedir. Harf dizilimi İngiliz alfabesine göre yapılmıştır. Ancak üzerinde Türkçe’deki noktalı harfler de bulunur. Diğer klavye türü ise Türkçe bir daktilonun harfleri ile aynı şekilde dizilmiştir. Buna da F Klavye denir.
16- Yazıcılar
Bilgisayar ortamında üretilen yazı veya resimlerin kağıda dökülmesi için kullanılır. Yazıcılarla ilgili baskı kalitesi, baskı hızı gibi özellikler de önemlidir.
Günümüzde kullanılan yazıcıları 3 grupta toplayabiliriz :
Nokta Vuruşlu Yazıcılar
(Dot Matrix Printer) • Nokta vuruşlu yazıcılar şerit kullanır. Şeritler çok pahalı olmadıkları için ekonomik bir yazıcı türüdür.
• Nokta vuruşlu yazıcılarda düz kağıt yerine, kenarları delikli sürekli form da denilen kağıtların kullanılması mümkündür.
• Siyah beyaz baskısı vardır
Mürekkep Püskürtmeli Yazıcılar
(Inkjet Printer) • Bu yazıcılarda kartuş kullanılır. Siyah-beyaz ve renkli kartuşlar mevcuttur
• Yazıcının yazma kafası deliklerden oluşur. Mürekkep kartuşundaki mürekkep kabarcıkları ısıtılarak bu deliklerden kağıt üzerine püskürtülür.
• Baskı kalitesi nokta vuruşlu yazıcıya göre daha iyidir.
• Mürekkep kartuşları pahalı olduğu için çok baskı yapılan kurumlar için ekonomik değildir.
• Hem renkli, hemde siyah beyaz baskı yapabilir.
Lazer(Laser) Yazıcılar • Laser yazıcının çalışma prensibi fotokopi makinesine benzer. Baskı malzemesi olarak toner kullanır.
• Diğerlerine göre daha sessiz ve hızlı çalışır. Baskı kalitesi çok yüksektir. Ancak fiyatı daha pahalıdır.
• Dezavantaj olarak, sürekli forma baskı yapamaması, kalın fotokopi kağıdı kullanması gösterilebilir.
• Hem renkli, hemde siyah beyaz baskı yapabilir.

Çevre Birimleri
Bilgisayar kasasında veya dışında bilgisayar bağlanabilen çok sayıda birim vardır. Dışardan bilgisayara bilgi gönderen birimlere giriş birimleri denir. Bir kısım birimler bilgisayardan bilgi alır bunlarda Çıkış Birimleridir. Bir kısım birimler ise bilgiyi dış birimlerden(Disket ve CD gibi) alır saklar ve gerektiğinde bunları tekrar dış birimlere gönderir. Bunlarda Giriş-Çıkış birimlerimizdir. Bilgisayar tarafından üretilen rapor, doküman, müzik, grafik, video, resimlerdir. İşlenmiş sonuçların yazılı olarak ekrandan veya diğer çıkış birimlerinden çıkarılmasıdır.

Çevre Birimleri
GİRİŞ BİRİMLERİ ÇIKIŞ BİRİMLERİ GİRİŞ ÇIKIŞ BİRİMLERİ
• Klavye
• Mouse(Fare)
• Tarayıcı
• Optik Okuyucu
• Joystick
• Mikrofon
• Manyetik Kart okuyucu
• CDROM Sürücü
• Bar Kod okuyucu • Ekran(Monitor)
• Yazıcı(printer)
• Çizici(plotter)
• hoparlör • Disk Sürücüler
• Disket Sürücüler
• Optik diskler
• Manyetik bant sürücüler